Ligota jest wyjątkową dzielnicą Katowic. Jej atutem jest położenie wśród lasów i w otoczeniu rzek. Z tego powodu niezależnie od rozwoju przemysłowego związanego z wydobyciem węgla kamiennego była w przeszłości miejscowością turystyczną dla rozwijających się Katowic. W okresie międzywojennym w Ligocie powstały osiedla mieszkaniowe. Osadnicy przyjeżdżający z całego kraju potrzebowali opieki duchowej, co zapewniały im miejscowe kościoły i kaplice. Wielką atrakcją dzielnicy jest Kalwaria Panewnicka.

Pierwszy zapis o Ligocie jako osadzie należącej do dóbr pszczyńskich pochodzi z roku 1360, kiedy Mikołaj II, książę opawsko-raciborski sprzedał tzw. klucz mysłowicki wojewodzie sandomierskiemu Ottonowi Pileckiemu. W połowie XIX wieku rozpoczął się dynamiczny rozwój regionu związany z rewolucją przemysłową opartą na wydobyciu węgla i przetwórstwie rud metali.

Kaplice Katowice

Historia religijna jest ściśle związana z industrializacją i urbanizacją aglomeracji śląskiej. Pierwszym murowanym obiektem sakralnym, jaki wybudowano w Katowicach był ewangelicki kościół Zmartwychwstania Pańskiego poświęcony w roku 1858. Do roku 1922 Górny Śląsk znajdował się w strukturach kościelnych diecezji wrocławskiej. W 1861 roku biskup wrocławski Heinrich Förster zdecydował o budowie kościoła przy obecnej ul. Mariackiej. Wcześniej katolicy dysponowali prowizorycznym kościółkiem przy dzisiejszym placu Wolności.

Neogotycki Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, najstarszy zachowany kościół katolicki w śródmieściu Katowic, wzniesiono w latach 1862-1870. Do naszych czasów nie zachował się oryginalny wystrój świątyni. Jedynie w transepcie możemy podziwiać gotycki ołtarz z XV wieku. Wewnątrz warto zobaczyć m.in. piękne witraże zaprojektowane przez Adama Bunscha.

Zabytki Ligota

Ze względu na szkody górnicze większość zabudowy Starej Ligoty została wyburzona. W okresie międzywojennym na terenie Ligoty zbudowano kolonię urzędniczą z funkcjonalnymi budynkami mieszkalnymi. Większość z nich zachowała się do dziś, przy czym część w niezmienionym stanie, co pozwala na podziwianie kunsztu ich twórców.

Do najciekawszych pod względem architektonicznym należą willa dra Bolesława Mroczkowskiego (ul. Mazowiecka 1), willa Antoniego Pająka (ul. Poleska 16), willa dra Włodzimierza Kowala (ul. Mazowiecka 16), willa Ryszarda Holleka (ul. Poleska 26) czy  willa przy ul. Mazowieckiej 11.

Do dziś podziwiać można dwa gmachy użyteczności publicznej wybudowane w latach 30. XX wieku w stylu modernistycznym. Są to Dom Związkowy przy ul. Związkowej oraz Szkoła Leśna (dzisiejsze VII LO im. Harcerzy Obrońców Katowic).

Kościoły Ligota

Na terenie Ligoty długo nie było kościoła. Pierwotnie miejscowi katolicy należeli do parafii św. Wojciecha w Mikołowie. Obecnie na terenie dawnej gminy Ligota nie ma siedziby żadnej parafii katolickiej. Wierni należą do sąsiednich parafii – św. Rodziny i św. Maksymiliana Kolbe w Brynowie, Matki Bożej Różańcowej w Zadolu oraz powstałej w 1934 roku parafii franciszkańskiej w Panewnikach.

Jedynym obiektem wpisanym do rejestru zabytków znajdującym się na terenie Ligoty-Panewnik, obecnej dzielnicy Katowic, jest zespół klasztorny franciszkanów zbudowany w latach 1905-1908, na który składają się bazylika św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP, klasztor oraz park. Na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ochroną objęte są niektóre budynki mieszkalne jako dziedzictwo kulturowe dzielnicy i miasta Katowic.

Bazylika Panewniki

Życie parafialne Ligoty skupia się wokół miejscowej bazyliki. Pierwsi franciszkanie przybyli na ten teren w 1902 roku. Na potrzeby kultu zaadaptowali dom zakupiony przy ul. Panewnickiej 439. Najpierw w 1905 wybudowali grotę lourdzką, a w następnym roku rozpoczęli budowę kompleksu klasztornego z kościołem.

Architektura sakralna

Świątynia w stylu neoromańskim stanęła w 1907. Na szczycie wieńczącej kopułę umieszczono miedziany posąg św. Franciszka. We wrześniu 1907 zakonnicy przenieśli się do nowego klasztoru, a w niespełna rok później biskup wrocławski dokonał uroczystej konsekracji kościoła w obecności około stu tysięcy wiernych.

Kościół pod wezwaniem św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny wzniesiono z cegły na planie krzyża łacińskiego. Elewacje budowli są zdobione bogatą dekoracją z cegieł i piaskowca. Do bazyliki przylegają od strony wschodniej zabudowania klasztorne, również w stylu neoromańskim. W 1974 papież nadał kościołowi klasztornemu tytuł bazyliki mniejszej.

Wpływ religii na społeczność

Wraz z upływem lat Panewniki stały się ożywionym ośrodkiem życia religijnego. Po konsekracji kościoła są celem licznych pielgrzymek. Na terenie sąsiadującym z klasztorem i grotą lourdzką franciszkanie tworzyli stacje drogi krzyżowej. Z początku na kalwarię składały się stojące na drewnianych słupach obrazy stacyjne wraz z przywiezionymi z Jerozolimy cząstkami ziemi świętej.

W roku 1937 rozpoczęto budowę kaplic kalwarii. Przy ich projektowaniu brali udział wybitni polscy architekci i plastycy. Większość kaplic drogi krzyżowej ukończono jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, ale niektóre powstawały aż po lata 50.

Sztuka sakralna

Rzesze wiernych przyciąga największy w Europie żłobek bożonarodzeniowy budowany co roku w prezbiterium. Podobno większy budują tylko nowojorscy franciszkanie. Każdorazowo różni się od poprzedniej. Konstrukcja szopki sięga nawet 25 m wysokości. Franciszkanie mają do dyspozycji ok. 120 figur, które oglądamy na tle gwiaździstego nieba i panoramy Jerozolimy.