Wieś Ligota dawniej w powiecie pszczyńskim, a obecnie w granicach miasta Katowice była przed I wojną światową popularną miejscowością turystyczną. Przybyszy z nawet odległych zakątków zaborów pruskiego, austriackiego i rosyjskiego przyciągały miejscowe lasy, rzeki, restauracje, domy wypoczynkowe czy stawy. Obecny wygląd Ligota zawdzięcza urbanizacji oraz industrializacji, choć jednocześnie jest tu dużo terenów zielonych, co może zaskakiwać osoby nadal postrzegające Śląsk jako region przemysłowej brzydoty.

Ligota zaskakuje. Osoby, które uległy stereotypom są przekonane, że Katowice to miejsce, gdzie nie można zobaczyć błękitu nieba ze względu na smog, którego źródłem są liczne kopanie, huty i fabryki. Jednak znawcy lokalnej historii przypominają, że w Ligocie w okresie międzywojennym w okresie świąt Bożego Narodzenia znajdował się jeden z największych i  najpiękniejszych żłobków w Polsce, do którego zjeżdżali turyści z całego kraju. Ligota może być znów atrakcyjna dla turystów.

Historia Ligoty

Pierwsza osada powstała na tych terenach w okresie średniowiecza, najprawdopodobniej w XII lub na początku XIII wieku. Pierwszy zapis o Ligocie jako osadzie należącej do dóbr pszczyńskich pochodzi z roku 1360, kiedy Mikołaj II, książę opawsko-raciborski sprzedał tzw. klucz mysłowicki wojewodzie sandomierskiemu Ottonowi Pileckiemu. Przez ponad dwieście lat osada była niezamieszkała na skutek wojen husyckich i zarazy, choć w historiografii zachowało się kilka ważnych dokumentów potwierdzających jej istnienie.

Na początku XVIII wieku Ligota należąca do księstwa pszczyńskiego uzyskała prawa samodzielnej gminy z sołtysem wyznaczanym przez zarząd. W tym okresie powstała karczma obsługująca mieszkańców oraz podróżnych. Na mapach wojennych z 1749 roku zaznaczono Ligotę jako wieś rozciągającą się po obu brzegach rzeki Kłodnicy. Na początku XIX wieku osada liczyła 28 drewnianych zagród, dwa młyny i kamieniołom.

Rozwój przemysłowy Śląsk

W połowie XIX wieku rozpoczął się dynamiczny rozwój regionu związany z rewolucją przemysłową opartą na wydobyciu węgla i przetwórstwie rud metali. W 1852 uruchomiono połączenie kolejowe Katowice-Ligota-Murcki z bocznicą do huty żelaza „Ida”, którą zbudowano na granicy dzisiejszych Panewnik i Ligoty. W Ligocie powstała stacja kolejowa, co mocno przyspieszyło urbanizację tej części regionu.

Atutem Ligoty było położenie wśród lasów i w otoczeniu rzek. Z tego powodu wieś niezależnie od rozwoju przemysłowego była miejscowością turystyczną dla rozwijających się Katowic. Obok stacji kolejowej powstała reprezentacyjna ulica (obecnie ul. Franciszkańska), gdzie zlokalizowane było wiele willi (w tym dyrektora ligockiej rafinerii) i obiektów gastronomicznych, a także domy wypoczynkowe, urząd gminy czy apteka.

Industrializacja Ligota

Dzięki rozwojowi transportu kolejowego na terenie Ligoty działały wtedy Górnośląska Fabryka Farb, Fabryka Chemiczna „Silesia”, Ligocka Fabryka Chemiczna oraz Górnośląski Zakład Impregnacji Drewna.

XIX wiek Katowice

Katowice uzyskały prawa miejskie w 1865 roku (w 1873 roku zostały stolicą powiatu), lecz Ligota długo pozostawała poza granicami nowego miasta jako gmina wiejska. Zmiany administracyjne przyśpieszyły rozwój gospodarczy Katowic. Szczególnie szybko rozwijało się górnictwo i hutnictwo. Do miasta w poszukiwaniu atrakcyjnego zatrudnienia przyjeżdżali robotnicy, inteligencja techniczna, urzędnicy i rzemieślnicy.

Pierwsza kopalnia węgla kamiennego na terenie dzisiejszych Katowic powstała w roku 1769 w Murckach, a na początku XIX wieku kolejne. Wraz z budową kopalń rozwijał się przemysł hutniczy. Przemysłowy rozwój wsi przyspieszył wraz z oddaniem do użytku linii kolejowej Wrocław-Mysłowice ze stacją w Katowicach. Miasto stało się siedzibą Górnośląskiej Konwencji Węglowej, Związku Przemysłowców Górniczo-Hutniczych oraz gwarectw węglowych.

Urbanizacja Katowic

W roku 1924 Ligota Pszczyńska została przyłączona do Wielkich Katowic. W świeżo wcielonych dzielnicach południowych nastąpiła koncentracja nowego budownictwa administracyjnego i mieszkaniowego. Powierzchnia miasta powiększyła się pięciokrotnie.

W 1935 roku przyjęto wielki plan przebudowy Katowic, który zakładał silną urbanizację terenu przez zabudowę działek wewnętrznych i podwyższenie wysokości zabudowy. Głównymi terenami pod budownictwo miały być Ligota i Brynów. Projekt zakładał także uporządkowanie układu komunikacyjnego. Zapadła decyzja o budowie osiedla w pobliżu stacji kolejowej Ligota z mieszkaniami dla urzędników przyjeżdżających z całej Polski.

Wskutek gruntownej urbanizacji w okresie międzywojennym w Ligocie powstała dzielnica mieszkaniowa według nowoczesnych założeń architektonicznych, gdzie kluczową rolę odgrywała zieleń. Przy ulicach sadzono lipy, jarzębinę i akacje. Pojawiły się aleje spacerowe, budynki mieszkalne jedno- i kilkurodzinne, najczęściej dwukondygnacyjne dla wysokich urzędników i klasy średniej, ale też osiedla dla pracowników kolei i robotnicze.

Kopalnie w Ligocie

Obecnie w granicach Katowic działają trzy zakłady wydobywcze Polskiej Grupy Górniczej – KWK Murcki-Staszic, oddział KWK Wujek w Ligocie (dawniej Oheim) oraz oddział KWK Mysłowice-Wesoła.

Po 1989 roku rozpoczęła się transformacja gospodarcza, która objęła wszystkie dziedziny życia publicznego i całe życie społeczne. Miasto umiejętnie wykorzystuje dziedzictwo przemysłowe przy nowoczesnej urbanizacji. Przykładem są zabudowania KWK Katowice, która działała ponad 150 lat. Na jej terenie utworzono strefę kultury z centrum kongresowym, siedzibą Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia oraz Muzeum Śląskim.